MENAPOZ VE MEME KANSERİ
DR GÜL DAĞLAR
MENAPOZ SONRASI HORMON TEDAVİSİNİN MEME KANSERİ RİSKİ ÜZERİNE ETKİLERİ
Menapoz şikayetlerini azaltmak üzere kullanılan hormon replasman tedavisinin ‘’HRT’’ (yerine koyma) kişiye göre özelleştirilmesi gereklidir. Öncelikle kişisel meme kanseri riskiniz hesaplanmalı ve buna göre bir yol haritası çizilmelidir. Geçmişte meme kanseri tedavisi görenlerde sistemik (tüm vücudu etkileyecek) hormon replasman tedavisi önerilmez. Hormon replasman tedavilerinin kalp ve pıhtılaşma sistemi üzerine de etkileri vardır.
Riskleri etkileyen başlıca faktörleri şöyle sıralayabiliriz: hangi tip hormon aldığınız, ne kadar süre kullandığınız, hangi dozda aldığınız, hangi yaşta tedaviye başladığınız önemlidir. Geçmiş yıllarda menapoz şikayetlerini azaltmak ve kemik kaybını önlemek için daha yaygın kullandığımız hormon ilaçlarını artık daha titizlikle seçmeli, hedefe yönelik hareket etmeli kar-zarar dengesini hassas bir şekilde ayarlamalıyız.
Hormon replasman tedavileri
- Östrojen bazlı: Cerrahi olarak rahmi alınmış olgularda tercih edilir.
- Kombine: östrojen ve progesteronu beraber içerenler. Bunlar sürekli veya döngüsel formda verilebilir.
Hormon replasman tedavisinin uygulama yolları
- Sistemik: Kan dolaşımı yoluyla tüm vücuda yayılır. Ağızdan alınabilir, deriye yapıştırılabilir, krem, jel, sprey veya vajinal yol tercih edilebilir.
- Topikal: Lokal uygulanır, düşük doz östrojen içerir. Krem, tablet, vajinaya lokal yerleştirilen tedaviler
Sistemik tedaviler menapoza ait sıcak basmalarını ve gece terlemelerini azaltır.
Lokal tedaviler vajinal kuruluk, ilişki sırasında ağrı gibi sorunlar için faydalıdır.
Hormon replasman tedavisi (HRT) alanlarda meme kanseri riski
- *Geniş çaplı çalışmalarda kombine HRT alanlarda meme kanseri riski arttığı gösterilmiştir. Bu risk tedaviyi bıraktıktan 10 yıl sonra normale dönmektedir. Yüksek doz kombine HRT alanlarda risk daha yüksek bulunmuştur.
- *Sürekli formda kombine HRT kullananlarda risk döngüsel kullananlara göre daha yüksektir.
HRT seçenekleri
*Bioeşdeğer hormon tedavisi: Vücudun ürettiği östrojene eş hormon tedavisidir. Bitkilerden üretilmiştir. Bitkisel hormon / doğal tedavi olarak da geçer.
*Sentetik hormon tedavisi: Laboratuvarda üretilen kimyasal form olup, vücudun ürettiği hormon ile eş değerdir.
Bioeşdeğer hormonların doz içerikleri bilimsel kurullardan (FDA) onayı almadığı için ilaçlar gibi testler uygulanmamıştır. Bu nedenle belli ülkelerde kullanılmamaktadır. Ayrıca vücutta yarattığı etkiler tüm hormon türevleri için aynıdır.
Sistemik-Östrojen bazlı HRT tedavisinin meme kanseri riskini arttırmadığı gösterilmiştir. Ancak bu tedavi endometrium kanserine yol açabileceğinden rahmi alınmamış olgularda önerilmez. Ayrıca yumurtalık kanseri ile de bir bağ gösterilmiştir.
Meme kanseri geçmişi olan olgularda zaten HRT önerilmez. Özellikle hormon pozitif tümörlerde %46 ya kadar yükselen tekrarlama riskleri vardır.
Topikal / lokal uygulanan östrojen sadece vajinada emildiği için sistemik etkisi yok kabul edilir ve meme kanseri riskini arttırmaz diyebiliriz.
Özet olarak her birey kendi sağlık koşulları içinde değerlendirilmelidir.
- *Kişisel kanser riskinizi öğrenin (meme, yumurtalık, rahim ve diğer)
- *HRT ile bu riskin ne kadar etkileneceği hekiminizle değerlendirilmelidir
- *HRT ile diğer sağlık şartlarının örneğin kalp hastalıkları veya inme riskinin nasıl etkileneceğinin değerlendirilmesi gerekir
Kimi zaman hormonal olmayan tedaviler ve tamamlayıcı tedaviler menapoz şikayetlerinizi azaltabilir. Topikal tedaviler günlük konforu arttırır.
Osteoporozu önlemek için kemik güçlendirici tedaviler almakta fayda var.